Oznaczanie stali wg PN-EN

Według normy PN-EN 10027 istnieją dwa systemy oznaczania stali: symbolowy i cyfrowy. System symbolowy zawiera zasady oznaczania stali za pomocą symboli głównych i dodatkowych. Symbole główne wskazują na zastosowanie, własności mechaniczne lub właściwości fizyczne stali oraz jej skład chemiczny. Symbole dodatkowe wskazują na gatunki stali i cechy wyrobów stalowych, przy czym występują dwie grupy symboli dodatkowych.

Symbole główne są następujące: S – stale konstrukcyjne, P – stale pracujące pod ciśnieniem, L – stale na rury przewodowe, E – stale maszynowe wytwarzane w postaci rur. Za tymi symbolami umieszcza się liczbę wyrażającą minimalną granicę plastyczności w MPa dla najmniejszego zakresu grubości wyrobu, np. S235, P235, L355, E410. Dalsze symbole główne to: B – stale do zbrojenia betonu (po symbolu B podaje się minimalną wartość Re w MPa, np. B500), Y – stale do betonu sprężonego (po Y podaje się minimalną wartość Rm w MPa), R – stale na szyny lub w postaci szyn (po R podaje się minimalną wartość Rm w MPa), H – stale na wyroby płaskie walcowane na zimno i przeznaczone do kształtowania na zimno (po H podaje się minimalną wartość granicy plastyczności Re w MPa, np. H450, lub minimalną wytrzymałość na rozciąganie Rm w MPa poprzedzoną literą T, np. HT1000), D – stale na wyroby płaskie ze stali miękkich do kształtowania na zimno (za symbolem D mogą być umieszczone litery: C – dla wyrobów płaskich walcowanych na zimno, D – dla wyrobów płaskich walcowanych na gorąco przeznaczonych do kształtowania na zimno, X – dla wyrobów bez określenia rodzaju walcowania i dodatkowo dwie cyfry charakteryzujące stal, np. DD12, DX03), T – stale na wyroby walcowane (taśmy i blachy opakowaniowe) z blachy ocynowanej (za T w przypadku wyrobów o jednokrotnie redukowanej grubości umieszcza się literę H, a za nią liczbę wyrażającą nominalną twardość, np. TH52; w przypadku wyrobów o dwukrotnie redukowanej grubości podaje się liczbę określającą nominalną wartość granicy plastyczności, np. T650), M – stale elektrotechniczne (za symbolem M mogą być umieszczone:

• liczby określające wymaganą maksymalną stratność i nominalną grubość wyrobu (oddzielone poziomą kreską),
• litera charakteryzująca rodzaj blachy lub taśmy elektrotechnicznej.

Symbole główne wskazujące na skład chemiczny stali stosuje się do oznaczania stali:

• niestopowych (oprócz automatowych) zawierających mniej niż 1% manganu; w tym przypadku znak stali składa się z litery C i liczby określającej wymaganą
• średnią zawartość węgla pomnożoną przez 100, np. C45,
• niestopowych o średniej zawartości manganu ≥ 1 %,
• niestopowych stali automatowych,
• stopowych stali (za wyjątkiem szybkotnących) o zawartości każdego pierwiastka
• stopowego < 5%,
• stopowych (oprócz stali szybkotnących), które zawierają przynajmniej jeden pierwiastek stopowy ≥ 5%; w tym przypadku znak stali składa się z litery X na początku, natomiast pozostałe zasady tworzenia znaków stali są takie same jak poprzednio, z tym, że jeżeli występują pierwiastki o tej samej zawartości, to umieszcza się je w oznaczeniu w kolejności alfabetycznej (np. X40CrMoV5-l-l),
• szybkotnących – znak stali składa się z liter HS i liczb oznaczających zawartości pierwiastków stopowych w procentach w następującej kolejności: wolfram, molibden, wanad, kobalt (W-Mo-V-Co); liczby oddziela się poziomymi kreskami (np. HS6525).

Współczynniki do ustalania symboli liczbowych pierwiastków stopowych, przez które należy pomnożyć zawartość danego pierwiastka w stali, są następujące: 4 dla Cr, Co, Mn, Ni, Si, W; 10 dla Al, Be, Cu, Mo, Nb, Pb, Ta, Ti, V, Zr; 100 dla Ce, N, P, S oraz 1000 dla B (boru). Jeżeli zawartość danego pierwiastka jest ^ 5%, to nie stosuje się żadnego współczynnika. Symbole liczbowe podaje się po zaokrągleniu do najbliższej liczby całkowitej. Symbole dodatkowe dodaje się do symboli głównych wtedy, gdy nie wystarczają one do pełnej identyfikacji stali lub wyrobu stalowego.

System cyfrowy oznaczania stali jest użyteczny do przetwarzania danych i uzupełnienia systemu symbolowego. Każdą stal można jednoznacznie określić za pomocą pięciu cyfr X. XXXX (w przyszłości siedmiu), z kropką po pierwszej cyfrze. Pierwsza cyfra X.xxxx oznacza nr grupy materiału (1 oznacza stal, pozostałe cyfry 2–9 mogą być zarezerwowane dla innych materiałów). Dwie następne cyfry 1.XXxx oznaczają numer grupy stali, czwarta i piąta cyfra 1. xxXX oznaczają kolejny numer w danej grupie stali (np.: 1.3555 to wg PN stal szybkotnąca SW18).

Opracowano na podstawie materiałów KOWEZIU.