Symbole na schematach instalacji elektrycznych

Symbolem graficznym elektrycznym nazywa się znak graficzny oznaczający obiekt elektryczny lub określający jego podstawowe cechy fizyczne. Wygląd każdego symbolu graficznego elektronicznego powinien spełniać warunki określone polskimi normami (PN).

Symbole graficzne różnego rodzaju (znormalizowane do obowiązkowego stoso-wania, znormalizowane zalecane przez PN oraz spotykane). Wytyczne wykonania sym-boli i schematów elektrycznych zamieszczono w normie PN-78/E-01245 i PN-82/E-01246.

Ze względu na znaczenie symbolu, rozróżnia się symbole graficzne elektryczne:
przedmiotowe (symbole obiektów),
uzupełniające (dodatkowy, pomocniczy, wyróżniający), są dodawane do symbolu ogólnego, efektem jest symbol szczegółowy.

Symbole można podzielić na symbole stosowane do:
a) schematów: symbole ogólne, podstawowe i działowe,

b) planów: symbole uproszczone:

• plany instalacji wnętrzowych wg PN-83/E-01221,
• plany linii i sieci wg PN-78/E-01208, PN-81/E-01220,

c) celów informacyjnych – znaki informacyjne na:

• sprzęcie: PN-83/E-01240, PN-83/E-01247,
• miernikach: PN-84/E-06501,
• ostrzegawcze: PN-58/E-08501.

Ze względu na sposób przedstawiania, rozróżnia się symbole jednoliniowe oraz wieloliniowe. Symbolem kilku przewodów może być jedna linia (przedstawianie jedno-liniowe) z oznaczeniem liczby przedmiotów (rys. 1) lub tyle linii, ile jest przewodów, tzn. każdy przewód jest przedstawiony oddzielną linią (przedstawienie wieloliniowe):

Rys. 6.1 Symbole jednoliniowe i wieloliniowe
Źródło: Opracowanie własne.

Często spotykanym symbolem rozróżniającym lub uzupełniającym inne są strzał-ki, rysowane jako element samodzielny lub skojarzony w uzasadniony sposób z innym symbolem lub jego elementem.

Symbolem końcówki (końcówka z zaciskiem) jest zwykle okrąg, przeważnie nie jest niezaczerniony, o średnicy 1-2 mm, czasem końcówka jest zakończona wtykiem (wtyczką) lub gniazdem wtykowym (wtyczkowym) albo listwą zaciskową.

Wymiary i proporcje symboli graficznych elektrycznych
Wg PN-78/E-01245-wymiary nie są znormalizowane

Obowiązuje:

• podobieństwo symboli użytych do symboli w PN (proporcje),
• proporcjonalność grubości linii (max. 3 grubości),
• proporcjonalność między bokami prostokąta 2:3,
• konsekwencja w wymiarach symboli w obrębie jednego schematu.

Dozwolone odstępstwa:

• proporcja 2:3 – można zmienić, jeśli trzeba, np. umieścić napis lub symbol uzu-pełniający,
• grubość linii można zmienić w przypadku:
• potrzeby wyróżnienia torów głównych,
• potrzeby wyróżnienia ważności elementu,
• potrzeby wyróżnienia części obwodu,
• wymiary symboli można zróżnicować również w celu podkreślenia waż-ności danego obiektu (PN-78/E-01245-4).

Oznaczenia na rysunkach technicznych elektrycznych

W wielu przypadkach, do opisu symboli graficznych niezbędne okazują się różne-go rodzaju oznaczenia:

• literowe wielkości fizycznych, bezwymiarowych i przyznaków,
• alfanumeryczne oraz graficzne,
• kodu literowego obiektów elektrycznych,
• metody tworzenia oznaczeń identyfikacyjnych,
• ciągi liczbowe o oznaczeniu E dla wartości znamionowych rezystancji re-zystorów i pojemności kondensatorów,
• przykłady oznaczeń kodowych literowo–cyfrowych do cechowania warto-ści znamionowych rezystancji i pojemności,
• barwy oznaczeń kodowych barwnych i odpowiadające im parametry rezy-storów stałych,
• oznaczenia kodowe literowe tolerancji wartości rezystancji i pojemności,
• oznaczenia kodowe daty produkcji rezystorów i kondensatorów,
• oznaczenia kodowe literowe barw przewodów,
• oznaczenia kodowe barw przewodów gołych (szynowych) i izolacji prze-wodów (kabli, żył),
• nazwy i oznaczenia przedrostków wielokrotności oraz podwielokrotności, alfabet grecki.

Opracowano na podstawie materiałów KOWEZiU.